İklim değişikliğine karşı alınacak aksiyonlar, global bakış açısı ve iş birlikleri ile gerçekleştirilmelidir. Avrupa Birliği ve üye ülkeler karbon ayak izinin minimizasyonu başlığında AB 2030 ve AB 2050 hedeflerine uygun aksiyonlar alarak çalışmalarını yürütmektedir. Avrupa’nın Fit for 55 Paketinin bir parçası olan SKDM, 2030 yılına dek Avrupa’nın sera gazı emisyonun %55 oranında azaltılmasına hizmet edecektir.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması[1] (SKDM), Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 16 Mayıs 2023 tarihinde kabul edilmiştir[2]. SKDM, temel olarak Avrupa Birliği’ne ihraç edilen ürünlerin karbon salınımlarına karşılık adil fiyatlandırma sağlayacaktır. SKDM, 1 Ekim 2023 tarihinden itibaren Avrupa Birliği’ne ithal edilen ürünlere odaklanarak raporlama bazlı yürürlüğe girmiştir. 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren ise Mekanizmanın uygulanmasının finansal yükümlülükleri başlayacaktır.
SKDM’nın yaklaşık 200.000 Avrupalı ithalatçıyı ve bu ithalatçılar ile iş birliği kuran 3. Ülkelerde bulunan ihracatçıları etkilemesi beklenmektedir. SKDM hakkında detaylı bilgilendirme Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanmaktadır[3].
Mevcut düzenleme dahilinde, 2023 – 2025 yılları Geçiş Dönemidir. Bu geçiş döneminde Demir ve Çelik endüstrisi için Kapsam 1, diğer endüstriler için Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonları gözetilmektedir. Kapsam 1 emisyonları kontrol edilebilen ve sahip olunan emisyonları; Kapsam 2, enerji üretiminden kaynaklanan indirekt emisyonları da içerir. Kapsam 1 ve Kapsam 2, çimento, elektrik, gübre, alüminyum ve hidrojen endüstrilerinde uygulanmaktadır. Gene mevcut düzenleme gereği olarak 2026 yılı 1. Faz olarak belirlenmiştir. Genişletilmiş SKDM uygulamasında Kapsam 1 ve Kapsam 2 mevcut endüstrilere ek olarak kömür, asfalt bitümen, petrol ürünleri, kimya, cam ve seramik ve demir dışı metaller endüstrilerinde de uygulanmaya başlayacaktır. Yakın gelecekte Kapsam 3’ün de dikkate alınması ve uygulamanın tüm sektörlere uygulanması öngörülmektedir.
DAHA FAZLA OKU: Avrupa Birliği Fon Programlarında Yaşam Döngüsü Analizi ve Proje Etkisi
2023 – 2025 yılları arasında planlanan geçiş döneminde AB ülkelerine ithal edilen belirli ürünlerin karbon salınımlarının raporlanması gerekmektedir. Rapor içeriğinde, SKDM’na tabi olan malların MWh birimi olacak şekilde toplam miktarı, malın üretiminden kaynaklanan karbon salınımı, ve uygun olması halinde ürünün üretildiği ülkede karbon emisyonuna karşılık yapılan ödemeler gibi bilgilerin bulunması gerekmektedir. Raporlama hakkında detaylı bilgiye Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan regülasyon dokümanından erişilebilir[4]. Avrupa Komisyonu ayrıca Avrupa ilkelerine ithalat gerçekleştiren kurumlar için bir rehber doküman[5] da hazırlamış ve yayınlamıştır.
Bu raporlama yükümlülüğü, AB’de yerleşik bir ithalatçıya (AB’de serbest dolaşım için gümrük beyannamesini veren kişi) veya bu görevi üstlenmeyi kabul eden dolaylı bir gümrük temsilcisine aittir. AB dışında yerleşik bir ithalatçı için yükümlülük her zaman dolaylı gümrük temsilcisine aittir. Bu işlemleri gerçekleştirmek için sorumluya ilgili gümrük yetkilisi tarafından bir EORI (Economic Operators Registration and Identification number / Ekonomik Operatörler Kayıt ve Tanımlama Numarası) atanır. Bu EORI numarası ile Avrupa Komisyonu tarafından sağlanan portala talep edilen veriler girilerek işlemler gerçekleştirilir.
1 Ocak 2026 tarihinden itibaren SKDM tamamen yürütmeye alınacak ve Avrupa’ya ithalat yapan organizasyonlara finansal yükümlülükler getirecektir. Bu tarihten itibaren sadece onaylanmış SKDM deklarasyonu yapmış ithalatçılar Avrupa ülkelerine ithalat gerçekleştirebilecektir. Gene her yıl 31 Mayıs tarihinde bir önceki takvim yılında ihraç ettiği ürünlerin toplam karbon emisyonu raporlanacaktır. Deklare edilen bu emisyonlar Avrupa ülkesinde bulunan akredite ulusal onaylayıcı tarafından onaylanması gerekmektedir.
SKDM’nın tüm Avrupa sathında tek tip uygulanmasının sağlanması ve yükümlülüklerin eksiksiz şekilde yerine getirilmesine sağlanmasını amaçlayan yeni bir mevzuat serisinin ile 2026 yılından evvel AB Üye Ülke temsilcilerinden oluşan SKDM Komitesi tarafından oylanarak kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi beklenmektedir. SKDM Komitesi, Avrupa Komisyonu’na SKDM’nın etkinliğini düzenli olarak Avrupa Parlamentosu’na raporlamaktadır.
Avrupa ülkelerine ihracat yapan organizasyonların 2023 – 2025 yılları arasındaki geçiş dönemi ve 2026 yılında gerçekleşecek 1. Faz kapsamında uygun adaptasyon yatırımlarını devam ettirerek Avrupa pazarında rekabet gücünü yitirmeden ve dahi daha da artırarak SKDM yükümlülüklerini eksiksiz olarak yerine getirecek şekilde hazırlanması gerekmektedir.
Kurumların Kapsam 1, 2 ve 3 Karbon Emisyon analizlerinin yanı sıra, özellikle Avrupa’ya ihracından en yüksek cironun elde edildiği 3 ürünün karbon emisyon kaynaklarının araştırılarak yatırımların doğru projelendirilmesi kritiktir. PMO Partners, Open Analyser ile ürünlerin karbon emisyonunda en yüksek etkiye sahip etmenleri tespit ederek organizasyonun karbon ayak izinin minimizasyonunu hedefleyen projeleri oluşturarak sürdürülebilirlik dönüşümünü organizasyon ile çözüm ortaklığı içinde gerçekleştirir.
Referanslar:
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32023R0956
[2] https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en
[3] https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en#legislative-documents/
[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ%3AJOL_2023_228_R_0006#d1e40-94-1
[5] https://taxation-customs.ec.europa.eu/system/files/2023-11/CBAM%20Guidance_EU%20231121%20for%20web_0.pdf
[6] https://www.linkedin.com/pulse/cbam-why-cautious-approach-free-allocations-phase-out-necessary/
